Koninginnenbrij of koninginnengelei is een melkachtige secretie geproduceerd in de voedersapklie-ren (hypopharyngeale en mandibulaire kliersecretie) van de werksterbijen. Het dient als voedsel voor de jonge larven gedurende de eerste drie dagen van het larvestadium. De larven die door de bijen verkozen worden om koningin te worden, krijgen die brij gedurende hun gehele larvestadium. Een koningin ontstaat dus uit een identiek bevrucht eitje als dat van een werksterbij, maar de larfjes die uitsluitend koninginnenbrij als voedsel krijgen, worden koninginnen. Ook na haar geboorte wordt de koningin gevoed met koninginnenbrij. De koningin kan tot het dubbel wegen van een werksterbij, ze leeft ook veel langer en kan haar eigen gewicht aan eitjes leggen per dag. Ze wordt ook vijf dagen vroeger geboren dan een werksterbij. Dit alles is een unicum in de natuur.

Oogsten

Alleen in sterke zwemlustige volken kan met succes koninginnenbrij geoogst worden. Dit kan zowel in een moergoed als in een moerloos volk.
Indien we in een moerloos volk willen oogsten, moeten we tijdelijk de koningin uit het volk halen. Wanneer het volk geen koningin meer heeft, zullen de werksters de aangeboden eendagslarfjes die door de imker met een speciale omlarfnaald in de daartoe voorziene kunststofcellen gelegd worden, aanvaarden en  verzorgen om er koninginnen uit te kweken. Na drie dagen kan de imker de brij met een speciaal toestel oogsten. Hij zuigt de brij op uit de kunststofcellen, nadat hij de larven verwijderd heeft. Men kan drie- tot vijfmaal koninginnenbrij oogsten uit hetzelfde volk. Hierna moet de oude koningin of een nieuwe koningin teruggegeven worden aan het volk.
Wordt er in een moergoed volk geoogst, dan moeten we twee ramen  open broed naar de honing-zolder plaatsen. Dit om jonge bijen aan te trekken, die nodig zullen zijn om te produceren.  Tussen dat open broed wordt er een raam geplaatst dat voorzien is van kunstdopjes waar maximaal 45  een-dagslarfjes aangeboden worden. Na drie dagen kan men de koninginnenbrij oogsten. Ook hier kan men drie à vijfmaal oogsten.

Een voedzaam product

Koninginnenbrij wordt beschreven als een product met zeer veel  goede eigenschappen. Het is een product met een versterkende geneeskrachtige werking.  Zo zou het gebruik van koninginnenbrij helpen tegen vermoeidheid, depressies, slapeloosheid, …  Veel sportlui nuttigen koninginnengelei als extra stimuleermiddel om beter te presteren.
Het komt in de handel voor onder de vorm van pillen, capsules, dragees in donkere potjes enzovoort. Ook vermengd in honing kan het gebruikt worden. Een kuur met koninginnenbrij bestaat eruit om dagelijks op de nuchtere maag 0,5 à 1 gram koninginnenbrij onder de tong te laten smelten. Dit gebeurende een drietal weken.

Samenstelling

Water +-67%, eiwitten (protëinen) +-11.4%, vetten +-6.2%, koolhydraten +-9.1%, as +-0,8%, allerlei  mineralen zoals kalium, ijzer, calcium, koper,fosfor, zwavel, magnesium, zink, mangaan nikkel, kobalt, vitaminen, thiamine, biotine, riboflavine, inositol, pyridoxine, folumzuur, nicotinamide, panthoteen-zuur, hormonen, aminozuren, arginine, histidine, lysine, tryptofane, fenylalanine, cystine, valine, glycine, taurine, … (Patrick Caesteker)